Στην Παροικιά, το πρώτο μέρος που οφείλει κάθε επισκέπτης να θαυμάσει είναι η εκκλησία της Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιάνης, κοντά στο λιμάνι της Πάρου. Η πολύπαθη αυτή εκκλησία πιστεύεται ότι χτίστηκε από την Αγία Ελένη, μητέρα του πρώτου βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, και κατά τη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων έχει υποστεί καταστροφές, επιδρομές και αναστηλώσεις που έχουν αλλοιώσει την αρχική της μορφή. Πολλά κειμήλια ωστόσο που βρέθηκαν σε ανασκαφές στα υπόγειά της, εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο Πάρου.
'The Ekatontapiliani church in Parikia old town, Paros, Greece' - Dafinka / ShutterstockΣτη Χώρα της Πάρου, σειρά έχει το Αρχαιολογικό Μουσείο, του οποίου τα εξαιρετικής σημασίας εκθέματα καλύπτουν μια χρονική περίοδο 6 χιλιετιών: από ευρήματα που χρονολογούνται κατά την Νεολιθική Εποχή ως τα ρωμαϊκά χρόνια, με πιο εντυπωσική όλων την έκθεση γλυπτών απ' τα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια, φυσικά όλα φτιαγμένα από το εξαιρετικό παριανό μάρμαρο, και σίγουρα το μοναδικό εύρημα του τρίτου μέρους του 'Πάριου Χρονικού' ενός κειμένου με χρονολογική καταγραφή ιστορικών και φιλολογικών γεγονότων, τα υπόλοιπα δύο μέρη του οποίου βρίσκονται στο Λονδίνο. Ένα ακόμη σημαντικό αξιοθέατο, αποτελεί και το Κάστρο της Παροικιάς, χτισμένο απ' τους Ενετούς το 1260, από αρχιτεκτονικά μέλη αρχαίων ναών, κυρίως του αρχαϊκου ναού της Αθηνάς, κάτι που είναι εμφανές σε πολλά σημεία του όπου έχουν τα μέλη αυτά εντοιχιστεί. Στο εσωτερικό του Κάστρου, εκτός από θαυμάσιες βόλτες, ο επισκέπτης μπορεί να δει και πάμπολλα εκκλησάκια, με σημαντικότερο αρχιτεκτονικά το ναό του Αγίου Κωνσταντίνου.
Κοντά στην Παροικιά, στην κοιλάδα των Ψυχοπιανών, βρισκεται η Κοιλάδα με τις Πεταλούδες, μια καταπράσινη θαμνώδης πεδιάδα, όπου φωλιάζουν ατέλειωτα σμήνη πεταλούδων, απ' τον Μάιο και όλο το καλοκαίρι.
Βόρεια απ' την Παροικιά, ακολουθούμε τις πινακίδες για το Ιερό του Δήλιου Απόλλωνα, που βρίσκεται πάνω σε λόφο μοναδικής θέας, το οποίο ιδρύθηκε τον 5ο π.Χ. αιώνα και περιλαμβάνει εκτός απ' το βωμό με τον περίβολό του, έναν ναό της Άρτεμης κι έναν μικρό χώρο για συμπόσια.
Βορειανατολικά της Παροικιάς, στα βουνά της Πάρου, βρίσκεται η Μονή Λογγοβάρδας, της οποίας οι μοναχοί - η μονή είναι ανδρική και απαγορεύεται η είσοδος στις γυναίκες- είναι ιδιαίτερα δημιουργικοί και ταλαντούχοι, καθώς ορισμένοι ασχολούνται με την αγιογραφία, άλλοι με την βιβλιοδετική τέχνη και οι υπόλοιποι με την οινοπαραγωγή και την καλλιέργεια των χωραφιών της μονής.
Πριν τις Λεύκες, το μικρό αλλά γραφικό και κάτασπρο, όπως είναι αναμενόμενο, Μαράθι διαθέτει 3 εκκλησίες αλλά και στα ανατολικά του, τα αρχαία λατομεία μαρμάρου, του διάσημου και διαυγέστατου παριανού μαρμάρου, μοναδικής καθαρότητας και ποιότητας, που αποτέλεσε πηγή πλούτου για το νησί απ'τα αρχαία χρόνια και για πολλούς αιώνες.
'Famous Lefkes village on Paros island, Greece' - Natalia Bratslavsky / Shutterstock